Ֆինանսական վերլուծության հղման կետեր

Ընկերության ֆինանսների կառավարման օգտագործվող հին մեթոդները մնում են անցյալում, իսկ ընկերությունը հասնում է զարգացման ավելի բարձր մակարդակիերբ կառուցվածքը և բիզնես գործընթացները դառնում են ավելի բարդ: Հասկանալու համար, թե ուր է գնում ընկերությունը, անհրաժեշտ է բացահայտել հղման կետերը։

Մեզ համար հղման կետեր կարող են լինել.

  • դրամական բացերը – եթե կան դրամական բացեր, մենք կառուցում ենք վճարումների օրացույց և որոշում բացերի պատճառը, որից հետո վերացնում ենք պատճառը;
  • զուտ ակտիվները (ԶԱ) / սեփական կապիտալ (ՍԿ) – բացասական զուտ ակտիվների արժեքի դեպքում, այն գիտակցումը, որ ընկերությունը ապրում է հաճախորդների կամ բանկերի վարկերից և գնում դեպի սնանկություն.
  • շրջանառու կապիտալը – մենք որոշում ենք ընթացիկ ակտիվների պահուստի առկայությունը (բացակայությունը), ինչպես նաև որոշում շրջանառու միջոցների համալրման համար գումար փոխառելու անհրաժեշտությունը կամ ձեռնարկության ծախսերը, դեբիտորական պարտքերը և կրեդիտորական պարտքերը օպտիմալացնելու համար մի շարք միջոցառումներ իրականացնելը.
  • սեփական կապիտալի շահութաբերությունը  (ROE) – որոշել սեփական կապիտալի եկամտաբերությունը.
  • ակտիվների եկամտաբերությունը (ROA) – որոշել ակտիվների եկամտաբերությունն ամբողջությամբ.
  • ներդրումների վերադարձը (ROI) – որոշել ներդրումների վերադարձը;
  • մարգինալությունը – մենք որոշում ենք վաճառված ապրանքներից/ծառայություններից օգուտը: Ամենաշահութաբեր ապրանքները/ծառայությունները թողնում ենք վաճառքի;
  • ծախսածացկման կետը – մենք որոշում ենք նվազագույն արժեքը, որով կարող ենք վաճառել ապրանքներ/ծառայություններ և կազմակերպել զեղչեր;
  • ֆինանսական անվտանգության մարժան  – որոշում ենք, թե որքան ուժեղ է ընկերության ֆինանսական վիճակը՝ վաճառքի ընթացիկ ծավալների դեպքում:
  • ֆինանսական անվտանգության մարժայի գործակիցը – որոշում ենք ընկերության ֆինանսական վիճակը (<0,2 – իրավիճակը կրիտիկական է, 0,2-ից մինչև 0,5 – վիճակը անկայուն է, 0,5-ից մինչև 0,8 – վիճակը կայուն է):

Հղման կետերը որոշելու շատ ավելի շատ տարբերակներ կան, ամեն ինչ կախված կլինի ուսումնասիրության նպատակներից: Մենք կանդրադառնանք վերը նշվածին:

Երբ առաջանում են դրամական բացեր, անհրաժեշտ է կատարել ամենօրյա վճարումների մանրակրկիտ վերլուծություն: Վճարումների օրացույցի հիման վրա կազմեք մուտքերի և վճարումների ժամանակացույց:

Կրեդիտորական պարտքերի հետ աշխատելիս հասկացեք, թե որ վճարումները կարող են հետաձգվել, որ պայմանագրերը կարող են վերանայվել՝ վճարումները հարմար դարձնելու համար: Մենք ղեկավարության հետ վերանայում ենք այն վճարումները, որոնցից կարող ենք հրաժարվել, և դադարեցնում շահաբաժինների վճարումը` մինչև գոյություն ունեցող պարտավորությունների վճարման գործընթացը լիովին կարգավորվի: 

Հաջորդիվ մենք աշխատում ենք դեբիտորական պարտքերի հետ: Անհրաժեշտ է արագացնել կատարված աշխատանքի համար գումարի ստացումը։ Կամ մենք առանձին անձի ենք հանձնարարում, որ զանգահարի հաճախորդներին, կամ հանձնարարում/խնդրում ենք այն  պատասխանատու աշխատակիցներին, ովքեր աշխատում են հաճախորդների հետ՝ գործը ավարտին հասցնելու համար։ 

Հաշվեկշռից վերցնել ընկերության ակտիվների և պարտավորությունների մասին տեղեկատվությունը: Հաշվարկել զուտ ակտիվները (ակտիվներ – պարտավորություններ): Եթե ​​զուտ ակտիվները դրական արժեք ունեն, ապա ընկերությունում ամեն ինչ կարգին է, այն ունի բավարար միջոցներ գործառնական ծախսերը հոգալու համար։ Եթե ​​պարզվում է, որ զուտ ակտիվները բացասական են, ապա ընկերությունն ապրում է փոխառու միջոցներով, և կարիք կա վերլուծել և շտկել իրավիճակը։

Հասկանալու համար, թե արդյոք կան պահուստներ ընթացիկ ակտիվների համար, անհրաժեշտ է որոշել շրջանառու միջոցները (ընթացիկ ակտիվներ – ընթացիկ պարտավորություններ): Ընթացիկ ակտիվների պահուստները երաշխիք են, որ մոտ ապագայում ընկերությունը հնարավորություն կունենա ծածկելու ընթացիկ ծախսերը, և դրամական բացերի վտանգ չի առաջանա: Հաճախորդներից ստացված միջոցները լիովին բավարար են ընթացիկ կարիքները հոգալու համար: Վարկային միջոցներ այս պահին կարող են անհրաժեշտ լինել միայն ընկերության գործունեության զարգացման (ընդլայնման) համար:

Սեփական կապիտալի եկամտաբերությունը (մաքուր շահույթ/միջին կապիտալի արժեքը * 100%) որոշում է, թե որքան արդյունավետ է սեփականատերը ներդնում իր սեփական միջոցները բիզնեսում: Արժե՞ արդյոք այդ միջոցները ներդնել բիզնեսում, թե՞ ավելի քիչ ռիսկային է նույն միջոցները ավանդային հաշվի մեջ ներդնել: Որոշում կայացնելու համար դուք պետք է իմանաք ավանդի եկամտաբերության միջին տոկոսադրույքը շուկայում և որոշեք բիզնեսում ձեր սեփական կապիտալի ներդրման եկամտաբերությունը: Հաջորդը՝ հաշվի առնելով ռիսկերը և շահութաբերությունը, որոշեք գումար ներդնել բիզնեսում, կամ ավանդի մեջ:

Նույն սկզբունքը կիրառվում է ակտիվների եկամտաբերությունը որոշելիս (զուտ շահույթ/միջին ակտիվներ * 100%):

Երբ մենք գտել ենք ներդրումների վերադարձը (զուտ շահույթ/ներդրում * 100%), մենք կարող ենք անել հետևյալ եզրակացությունները.

  • Եթե ROI = 100%, ներդրումը վերադարձվել է;
  • Եթե ROI > 100%, ներդրումը եկամտաբեր է;
  • Եթե ROI < 100%, ներդրումը չի վերադարձվել:

Հասկանալու համար, թե որքան շահավետ է վաճառվում ապրանքը/ծառայությունը, և արդյոք ընկերության վաճառքի պորտֆելում կան դիրքեր, որոնք անշահավետ են, անհրաժեշտ է հաշվարկել ապրանքի մարգինալությունը ((եկամուտ – փոփոխական ծախսեր)/եկամուտ * 100%): Այսինքն՝ հաշվարկելով մարգինալությունը և հասկանալով շահույթի մասնաբաժինը եկամտի մեջ՝ կարող եք որոշել, թե որքանով է արդարացված տվյալ ապրանքի/ծառայության վաճառքը։ Այս կերպ Դուք կարող եք վերացնել ոչ եկամտաբեր ապրանքները և ավելացնել ավելի շահավետ ապրանքների վաճառքը:

Ծախսածացկման կետը (ֆիքսված ծախսեր/մարգինալություն * 100%) ցույց է տալիս վաճառված ապրանքների ծավալը, որը ծածկում է ընկերության հիմնական գործունեության ծախսերը: Հարկավոր է ուշադրություն դարձնել այն փաստին, որ անկման կետը վավեր է՝ հիմնական գործունեության ծախսերի փոխհատուցումը հաշվարկելու համար: Եվ յուրաքանչյուր հաջորդ լրացուցիչ վաճառվող ապրանք արդեն կփոխհատուցի վարչական գործունեության ծախսերը:

Ֆինանսական ուժի մարժա (եկամուտը – ծախսածացկման կետ) որոշում է ընկերության ֆինանսական կայունությունը, նրա փաստացի վիճակի և շահութաբերության շեմի տարբերության գործակիցը: Ֆինանսական ուժի մարժան հնարավորություն է տալիս կարգավորել վաճառքի քաղաքականությունը և որոշել վաճառքների նվազագույն քանակը, որպեսզի ընկերությունը ապրի առանց վնասի: Մի խոսքով, օգտագործելով այս ցուցանիշը, կարող եք հարմարեցնել ձեր բիզնես ռազմավարությունը։

Ֆինանսական ուժի մարժաի հարաբերակցությունը ((եկամուտ – ծախսածացկման կետը)/եկամուտ) ցույց է տալիս անկման կետի և ընկերության աշխատանքի իրական արդյունքների միջև եղած բացը, երբ վաճառքից հասույթը լիովին փոխհատուցում է ծախսերը, բայց չի ապահովում որևէ շահույթ:

Հաշվարկներից հետո արդյունքները ստանալիս կարելի է անել հետևյալ եզրակացությունները.

  • <0.2 – դիրքը կրիտիկական է;
  • 0,2-ից մինչև 0,5 – դիրքն անկայուն է;
  • 0,5-ից 0,8 – կայուն դիրք է:

Պետք է հասկանալ, որ այս ցուցանիշը պահանջում է վիճակագրություն, այսինքն՝ ցուցանիշի հաշվարկ որոշակի ժամանակահատվածում՝ ընկերությունում տիրող իրավիճակը արժանահավատորեն տեսնելու համար։

Այսպիսով, ելնելով վերոնշյալ ցուցանիշներից հնարավոր է ձեռնարկությունում բացահայտել որոշակի խնդիր, որը կարող է վճռորոշ լինել ինչպես ընկերության ներկա վիճակի համար, այնպես էլ՝դրսևորվել ապագայում՝ անհնարին դարձնելով ընկերության գոյությունը։

Վահրամ Դիլանյան

Ֆինանսական վերլուծաբան

Մասնագիտացած է կառավարման հաշվառման և բյուջետավորման ոլորտներում։ Ունի 10 տարի և ավելի մասնագիտական փորձ։