Ի՞նչ է ֆիզիկական անձանց եկամուտների տարեկան հայտարարագրումը

Շատ զարգացած երկրներում, ինչպիսիք են՝ ԱՄՆ-ն, Ֆրանսիան, Ճապոնիան, Մեծ Բրիտանիան՝ ֆիզիկական անձինք ներկայացնում են ստացած եկամուտների տարեկան հայտարարագիր: Աշխարհում առաջին երկիրը Մեծ Բրիտանիան էր, որը ներդրեց այս համակարգը 1799 թվականին։

Բոլորովին վերջերս ՊԵԿ-ը ևս հայտարարեց ՀՀ-ում եկամուտների համընդհանուր հայտարարագրման համակարգի ներդրման մասին։

Հայաստանում այն նոր է ներդրվում, և ֆիզիկական անձինք աստիճանաբար են սկսելու ներկայացնել այն։ Իհարկե կա խուճապ, սակայն կան նաև ընկերություններ և մասնագետներ, ովքեր կարող են օգնե քաղաքացիներին այս հարցում:

Ի՞նչ է եկամուտների հայտարարագրումը

Եկամուտների հայտարարագրումն իրենից ենթադրում է, որ եկամուտ ստացող բոլոր քաղաքացիները այսուհետ պետք է տարին մեկ անգամ հայտարարագիր լրացնեն իրենց եկամուտների և ծախսերի վերաբերյալ ու ներկայացնեն հարկային մարմնին։ Համակարգը թույլ է տալու վերահսկել քաղաքացիների եկամուտները (որոնք, բնականաբար, հարկվելու են) և օգնելու է կանխել ապօրինի հարստացումների գերտարածված երևույթը Հանրապետությունում։

Փոխարենը քաղաքացիներին առաջարկվում է սոցիալական կրեդիտների համակարգ, որի շրջանակներում վճարած հարկերի դիմաց նրանք կարող են օգտվել առողջապահական և կրթական սոցիալական ծառայություններից։

Եկամուտների հայտարարագրման համակարգը ներդրվել է փուլային համակարգով․ առաջին փուլում հայտարարագիր լրացնողների շրջանակը փոքր է, իսկ մյուս փուլերում, ամենայն հավանականությամբ, կներառվեն եկամուտ ստացող բոլոր քաղաքացիները։

Ինչո՞ւ է ներդրվել եկամուտների հայտարարագրման համակարգը

«Հայտարարագրման համակարգում քաղաքացիների եկամուտների և ծախսերի վերաբերյալ տեղեկությունների համախմբումը թույլ կտա բարձրացնել պետության ծախսային քաղաքականությունների հասցեականությունը և արդյունավետությունը: Սոցիալական նշանակության տարբեր ծախսերի փոխհատուցմամբ Կառավարությունը կարող է նաև հասարակության (կրթական, առողջապահական) ծախսերն ուղղորդել դեպի առավել որակյալ ծառայությունները (ավելի բարձր փոխհատուցում նախատեսելով որակյալ բուհական ծառայությունների դիմաց): Սոցիալական կրեդիտների համակարգի կիրառությամբ կընդգծվի ծառայությունների առանձին ուղղություններով (օրինակ՝ առողջապահական) թափանցիկ և հաշվետու տնտեսավարողների խրախուսումը՝ նրանց ծառայությունների պահանջվածությունը բարձրացնելու եղանակով»,- նշված է 2022-2025թթ. հարկային եկամուտների կառավարման ծրագրում։

Եկամուտների հայտարարագրման դրական և բացասական կողմերը

Ինչպես կամայական գործընթաց, այնպես էլ ֆիզիկական անձանց եկամուտների համատարած հայտարարագրումն ունի իր դրական և բացասական կողմերը: Առանձնացնենք դրանցից մի քանիսը. համաշխարհային փորձը ցույց է տվել, որ հիմնական դրական և բացասական կողմերն են:

Դրական կողմեր են

Հարկերի ավելի արդար բաշխումը,
Ֆինանսական թափանցիկության բարձրացումը,
Պետությունը ստացած հնարավորությունը՝ գնահատել իր աջակցության ծրագրերի ազդեցությունը անհատների մակարդակում։

Բացասական կողմեր են

Հավելյալ ծախսերը հարկատուների համար՝ և՛ ժամանակի, և՛ ֆինանսական,
Տեղեկատվության ծավալի մեծությունը, որը կարող է խանգարել դրանց արդյունավետ վերլուծությանը,
Նվազում է կոնֆիդենցիալությունը և առաջանում են տեղեկատվության արտահոսքի ռիսկեր:

Այնուամենայնիվ գործընթացը նոր է և հայտարարագրողների մոտ առաջանում են բազմաթիվ հարցեր և շատերի համար դժվար է ինքնուրույն գրանցվել համակարգում և լրացնել հայտարարագիրը:
Սակայն այդ գործընթացը հեշտ է մասնագիտացված ընկերությունների հետ: Հայտարարագրման վերաբերյալ խորհրդատվություն կամ ուղեցույց ստանալու համար կարող եք անցնել հղումով։

Ինչպե՞ս անցնել էլեկտրոնային նույնականացում էլեկտրոնային ծառայությունների միասնական համակարգում և ներկայացնել եկամուտների տարեկան հայտարարագիրը

ՊԵԿ-ի կողմից ներդրված ֆիզիկական անձանց եկամուտների համընդհանուր հայտարարագրման համակարգի մասին հնչած կարծիքները հուշում են, որ հայտարարագրի ներկայացման կարգը շատերի մոտ մի շարք հարցեր է առաջացրել։

Հետագա խնդիրներից խուսափելու համար կարևորագույն հարցն է՝ «Ինչպե՞ս ներկայացնել եկամուտների հայտարարագիր»։

Հայտարարագրերը ներկայացվում են հաշվետվությունների ներկայացման էլեկտրոնային համակարգի միջոցով։ Այն հնարավորություն է տալիս ֆիզիկական անձանց պարզեցված կարգով հաշվառվել հարկային մարմնում և ստանալ հարկ վճարողի հաշվառման համար (ՀՎՀՀ), տեսնել իրենց եկամուտները և կատարած սոցիալական ծախսերը, ներկայացնել «Եկամտային հարկի և սոցիալական վճարի հաշվարկ (հայտարարագիր)» և ստանալ ծախսերի փոխհատուցում։

Համակարգը հասանելի է վեբ տարբերակով այստեղ։

Հենց այս համակարգի միջոցով քաղաքացիները կարող են ներկայացնել եկամուտների հայտարարագիր։

Համակարգից օգտվելու համար պետք է ունենալ խիստ էլեկտրոնային նույնականացում՝ նույնականացման սարքի միջոցով։ Հայտարարագրի մեջ հետագայում փոփոխություններ անելու և դրանք հաստատելու համար անհրաժեշտ կլինի նաև էլեկտրոնային ստորագրություն (այս մասին՝ ստորև)։

Ֆիզիկական անձանց էլեկտրոնային ծառայությունների միասնական համակարգը եռալեզու է՝ հայերեն, անգլերեն և ռուսերեն։ Հայտարարագիրը սահմանված ժամկետում չներկայացնելու պարագայում սահմանված են պատասխանատվության միջոցներ․ առաջին անգամ չներկայացնելու դեպքում կիրառվում է նախազգուշացում, ապա՝ տուգանք։